Abstract. Xiva xonligi Turkistonda Temiriylar davridan keyingi tarqoq siyosiy tuzilmaning muhim agenti edi. Rossiya tomonidan bosib olingan Gʻarbiy Turkiston oʻlkalari 1873-yilda Rossiya mandatiga aylandi. Turkistondagi islohotchi jadidchilik harakati texnik, ijtimoiy va siyosiy islohotlardan soʻng dastlab taʼlim va madaniyatdagi islohotlarga eʼtibor qaratdi va tabiiyki bu harakat Xiva va Buxoro xonliglariga ham taʼsir koʻrsatdi. Rossiyadagi 1905 va 1907 yillardagi qoʻzgʻolonlarning kuchli taʼsirini boshdan kechirgan Turkistondagi jadidchilik harakati islom olamidagi demokratik harakatlarga taʼsir koʻrsatdi. Usmonlilarning Jon Turklar (Yosh Usmonlilar) harakatining taʼsiri bilan Turkistondagi harakat “Yosh Xivaliklar faoliyati” nomini oldi va bolsheviklar taʼsiridagi “Yosh Xivaliklar harakati” siyosiy yoʻnaltirilgan inqilobiy harakatga aylana boshladi. Ularning asosiy maqsadi Rossiya podsholigi zulmidan qutulib, demokratik davlat barpo etish edi. Shunday qilib, ular o'z maqsadlarini amalga oshirish uchun harakatning yo'nalishini o'zgartirgan bolsheviklarga yordam berishni xohladilar. Ushbu maqola Rossiya tuzumi ostida bo'lgan Turkuston xonliglaridagi ijtimoiy, iqtisodiy va siyosiy ahvolni tahlil qiladi.